Biorąc kredyt, mamy nadzieję, że kwota spłacana w jak najmniejszym stopniu przewyższy kwotą pożyczoną. Czasem zdarza się jednak, że raty kredytowe rosną, a nasze finanse są narażone na znaczny uszczerbek. Możliwym powodem takiej sytuacji jest umieszczenie w umowie z bankiem zapisów dotyczących współczynnika WIBOR – jednej ze składowych oprocentowania kredytu. Od czego zależy WIBOR? Jaki ma wpływ na raty i dlaczego jest kontrowersyjny? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w niniejszym artykule.
Do czego służy WIBOR?
Charakteryzując WIBOR, warto zacząć od uwagi, że banki występują na rynku nie tylko w charakterze podmiotów pożyczających pieniądze „zwykłym” klientom – w taki sposób zazwyczaj myślimy o ich działalności – ale także jako podmioty, które dokonują transakcji z innymi bankami. W szczególności banki mogą korzystać z tzw. depozytów. Przez depozyt należy rozumieć transakcję, w której jeden bank „pożycza” drugiemu bankowi pieniądze w zamian za odsetki naliczane od pożyczonej kwoty. Odzwierciedleniem tych odsetek jest właśnie współczynnik WIBOR.
W jaki sposób wyznaczany jest wskaźnik WIBOR?
Sposób ustalania współczynnika WIBOR został określony w Regulaminie fixingu stawek referencyjnych WIBID i WIBOR. Współczynnik jest ustalany przez uczestników fixingu, czyli banki, które otrzymały zaproszenie od spółki GPW Benchmark S.A. Zaproszeni każdego dnia roboczego o godz. 11.00 podają spółce GPW Benchmark S.A. stawki oprocentowania, po jakich decydują się udzielać innym bankom depozytów. WIBOR określa się jako średnią arytmetyczną wartości podawanych przez poszczególnych uczestników procedury z pominięciem wartości skrajnych. Wartości skrajnych nie odrzuca się, jeśli złożono 7 lub mniej deklaracji.
Co to jest WIBOR 1M, 3M, 6M…?
WIBOR-u nie należy traktować jako pojedynczego wskaźnika. Tak naprawdę obejmuje on kilka rodzajów stóp procentowych, uwzględniających różne okresy, na jakich udziela się depozytu. Wyróżnić można m.in.
- WIBOR ON – reprezentuje koszt depozytu jednodniowego,
- WIBOR SW – reprezentuje koszt depozytu tygodniowego,
- WIBOR 1M – reprezentuje koszt depozytu miesięcznego,
- WIBOR 3M – reprezentuje koszt depozytu udzielanego na 3 miesiące,
- WIBOR 6M – reprezentuje koszt depozytu udzielanego na 6 miesięcy.
W umowach kredytowych najczęściej stosuje się wskaźniki WIBOR 1M, 3M oraz 6M.
WIBOR a rata kredytu – jak wskaźnik wpływa na sytuację klienta?
Zastanówmy się teraz, jaka jest relacja między WIBOR-em a ratą kredytu. WIBOR jest jednym z dwóch elementów, z których składa się oprocentowania kredytu. Podobnie jak drugi element, marża, ma on wpływ na koszty ponoszone przez kredytobiorcę w związku z koniecznością spłaty pożyczonych środków. Tym jednak, co od marży go odróżnia, jest zmienność w czasie. Zdarza się, że współczynnik – przypomnijmy, że jego wysokość jest ustalana codziennie – wzrasta. Wówczas rośnie także rata kredytu, oczywiście pod warunkiem, że umowa zawarta z bankiem przewiduje wykorzystanie wskaźnika. To, po jakim czasie zmienia się oprocentowanie, zależy od treści umowy i rodzaju WIBOR-u. Umowa może zawierać np. zapisy dotyczące WIBOR-u 6M albo WIBOR-u 3M. Co to znaczy w praktyce? W pierwszym przypadku oprocentowanie będzie aktualizować się po upływie 6 miesięcy, natomiast w drugim – po 3 miesiącach.
WIBOR 3M, 6M i inne – od czego zależy wysokość wskaźnika?
WIBOR zależy przede wszystkim od wysokości stóp procentowych, które ustala bank centralny. W przypadku ich podwyższenia możemy się spodziewać, że wzrośnie też WIBOR. Zdarza się, że ustalone przez uczestników fixingu oprocentowanie WIBOR jest wyższe od stóp ogłoszonych przez NBP. Dlaczego tak się dzieje? Gdy będąca jego organem Rada Polityki Pieniężnej przewiduje dalszy wzrost, banki przyjmują za punkt odniesienia nie obecną, lecz przyszłą sytuację na rynku. Innymi słowy, dostosowują wskaźnik WIBOR do sytuacji, która ma dopiero nastąpić.
WIBOR a rata kredytu – dlaczego współczynnik jest kontrowersyjny?
Na zakończenie zastanówmy się nad tym, dlaczego wykorzystanie współczynnika WIBOR w umowach kredytowych budzi wątpliwości prawników. Po pierwsze, poziom WIBOR-u zależy od decyzji prywatnych podmiotów – banków. Tym samym możliwość zmiany warunków umowy jest w rękach jednej strony. Klient pozostaje zaledwie biernym odbiorcą narzucanych zmian. Po drugie, wadliwość wskaźnika bierze się stąd, że jest on ustalany przede wszystkim na podstawie deklarowanego, nie zaś faktycznego, oprocentowania. Dzieje się tak dlatego, że liczba transakcji między bankami jest niska – w praktyce banki rzadko składają u siebie nawzajem depozyty. Wysokość wskaźnika jest zatem narażona na zarzut arbitralności. Mając na uwadze obydwa powody, nie powinno dziwić, że wiele osób chce anulować postanowienia umowne dotyczące wskaźnika WIBOR. Jeśli Ty również jesteś taką osobą, możemy udzielić Ci pomocy prawnej.